Kaštela: podróż w czasie śladami zamków i żywego pomnika historii
Wyobraź sobie wybrzeże Adriatyku usiane historycznymi zamkami, w cieniu których rośnie drzewo pamiętające czasy Cesarstwa Rzymskiego. Brzmi intrygująco? Witaj w Kaštelach (czyt. Kasztelach) – wyjątkowym regionie w Chorwacji, położonym malowniczo między Splitem a Trogirem. To nie jedno miasto, a pasmo siedmiu urokliwych miejscowości, z których każda ma swój unikalny charakter i historię. A wśród nich, niczym strażnik czasu, stoi imponujące, ponad 1500-letnie drzewo oliwne. Zapraszam na odkrywanie tej mniej znanej, ale fascynującej części Dalmacji!
Siedem Kaszteli – riwiera historycznych fortec
Nazwa "Kaštela" pochodzi od licznych zamków (kaszteli), które powstały tu głównie w XV i XVI wieku. Budowane przez zamożne rody z Trogiru i Splitu, miały chronić ludność i ziemie przed najazdami osmańskimi. Dziś te siedem miejscowości tworzy długą, nadmorską riwierę, a każda z nich nosi nazwę od swojego historycznego kasztelu:
- Kaštel Sućurac
- Kaštel Gomilica
- Kaštel Kambelovac
- Kaštel Lukšić
- Kaštel Stari
- Kaštel Novi
- Kaštel Štafilić
Spacerując wzdłuż wybrzeża Kašteli, można podziwiać pozostałości tych fortyfikacji, urokliwe porty, kamienne domy i poczuć atmosferę dawnej Dalmacji, często spokojniejszą niż w sąsiednim Splicie czy Trogirze.
Żywy pomnik historii – ponad 1500-letnia oliwka "Mastrinka"
Największą przyrodniczą i historyczną gwiazdą regionu jest bez wątpienia stare drzewo oliwne, znajdujące się w Kaštel Štafilić. Jego wiek szacuje się na ponad 1500 lat, co czyni je jednym z najstarszych drzew oliwnych w tej części Europy!
- Lokalizacja: Drzewo rośnie przy historycznej drodze, niedaleko morza w Kaštel Štafilić. Jest dobrze oznaczone i łatwo dostępne.
- Wiek i Znaczenie: Pamięta czasy, gdy te tereny należały do Cesarstwa Rzymskiego. Jest prawnie chronionym pomnikiem przyrody (Spomenik prirode). Lokalnie nazywane jest "Mastrinka".
- Wygląd: Imponuje potężnym, rozłożystym pniem i szeroką koroną. Stanie obok niego to prawdziwe spotkanie z historią. Co ciekawe, drzewo wciąż owocuje!
- Symbolika: To niesamowity symbol długowieczności, odporności i nierozerwalnego związku Dalmacji z uprawą oliwek.
Odwiedzenie tego niezwykłego drzewa to obowiązkowy punkt podczas pobytu w Kaštelach lub okolicy. Wstęp jest bezpłatny.

Co jeszcze zobaczyć i robić w Kaštelach?
Poza słynną oliwką, Kaštela oferują inne ciekawe miejsca:
- Zamki i Fortyfikacje:
- Kaštilac (Kaštel Gomilica): Malowniczy zamek na wysepce, połączony kamiennym mostem z lądem. Znany fanom serialu "Gra o Tron" jako sceneria miasta Braavos.
- Zamek Vitturi (Kaštel Lukšić): Pięknie zachowany renesansowy zamek, w którym mieści się Muzeum Miasta Kaštela. Związany z lokalną legendą o nieszczęśliwej miłości Miljenko i Dobrili – chorwackich Romeo i Julii.
- Inne Kasztele: Warto pospacerować i odkryć pozostałości innych zamków, jak Rotondo w Kaštel Stari czy zamek rodziny Štafileo w Kaštel Štafilić (blisko starej oliwki).
- Plaże: Wzdłuż wybrzeża Kašteli znajduje się wiele mniejszych i większych plaż żwirkowych, często mniej zatłoczonych niż te w Splicie czy Trogirze.
- Urokliwe Zakątki: Warto zgubić się w wąskich uliczkach starych części poszczególnych Kaszteli, odkrywając kamienne domy, małe kościoły i lokalny klimat.
- Wydarzenia Kulturalne: Latem odbywa się tu "Kaštelansko Kulturno Ljeto" (Lato Kulturalne w Kaštelach) z licznymi koncertami i imprezami.




Kaštela – idealna baza wypadowa
Dzięki swojemu położeniu, Kaštela stanowią doskonałą bazę wypadową do zwiedzania środkowej Dalmacji:
- Bliskość Splitu i Trogiru: Oba miasta (wpisane na listę UNESCO) są oddalone o zaledwie kilkanaście kilometrów. Łatwo dojechać tam lokalnym autobusem (linia nr 37 kursuje regularnie między Splitem a Trogirem, zatrzymując się we wszystkich Kaštelach) lub samochodem.
- Lotnisko Split (SPU): Znajduje się praktycznie na terenie Kašteli, co jest dużym udogodnieniem logistycznym.
- Spokojniejsza atmosfera i często niższe ceny noclegów niż w Splicie czy Trogirze.
Praktyczne informacje
- Dojazd: Najłatwiej samochodem lub wspomnianym autobusem nr 37.
- Zwiedzanie: Spacer wzdłuż wybrzeża i odwiedzenie starej oliwki są bezpłatne. Wstęp do Muzeum Miasta Kaštela (Zamek Vitturi) jest płatny – warto sprawdzić aktualne godziny otwarcia.
- Najlepszy czas na wizytę: Wiosna i jesień oferują przyjemną pogodę i mniej tłumów. Lato jest idealne na plażowanie, ale trzeba liczyć się z większą liczbą turystów.
Dlaczego warto odwiedzić Kaštela?
Kaštela to wyjątkowe miejsce na mapie Chorwacji, oferujące fascynujące połączenie historii zaklętej w kamiennych zamkach i przyrody, której symbolem jest ponad 1500-letnie drzewo oliwne. To idealny kierunek dla tych, którzy chcą poczuć autentyczny klimat Dalmacji, unikając największych tłumów, a jednocześnie mieć świetną bazę do zwiedzania Splitu i Trogiru.